Kuchnia żydowska – napoje i dania

MikkeHarry napłodził coś po swojemu na temat wpisu:

Pisząc o żywności nadającej się do spożycia przez osoby narodowości żydowskiej tj. tzw. Żydów zamieszkujących obecnie nie tylko Izrael należy najpierw wspomnieć o przepisach dotyczących koszerności, gdyż one regulują przydatność napojów, jedzenia i leków do spożycia przez Żydów. Dotyczy to też warunków w jakich potrawy te powinny być spożywane i przechowywane.

Przepisy te wywodzące się z Pięcioksięgu Mojżeszowego są restrykcyjnie przestrzegane przez ortodoksyjnych Żydów, którzy z powodów religijnych nie zjedzą i nie wypiją niczego niekoszernego. Nadzór nad koszerowaniem potraw i napojów sprawują rabini i to oni dopuszczają określone produkty do spożycia.

Żydzi nie spożywają mięsa ze świni i jej krwi oraz nie łączą mleka z niektórymi rodzajami mięsa np. rybami. Mięso dla Żydów musi wyjść z pod rzezaka szojcheta (człowieka dokonującego szechity (uboju rytualnego) polegającego na poderżnięciu gardła żywemu i nieogłuszonemu zwierzęciu! Kuchnia żydowska jest podobna też do kuchni arabskiej bo stosuje się w nich obu podobne produkty i na tą ostatnią również duży wpływ mają zasady religijne.

Żydzi swoje potrawy przygotowują kilkanaście godzin przed szabatem, w którym to czasie nie mogą nic robić tj. gotować albo rozpalać pieców i są to w większości zimne przekąski nadające się jeszcze do spożycia po kilkunastu godzinach również ze względów świeżośćiowych, a nie tylko koszerności. Istnieją trzy rodzaje kuchni żydowskiej, a każdy z nich łączy w sobie elementy kuchni innych narodowości. Również polskiej i niemieckiej, ale do rzeczy. Opiszę teraz jakieś przykłady żydowskich napojów i potraw:

– Maca to żydowski chleb spożywany w trakcie święta Pesach. Był również spożywany przez Żydów w niewoli egipskiej. Sporządza się go używając niezakwaszonej mąki, której posiadania w domu zakazuje religijne prawo. Miesza się więc z wodą mąkę pszenną i piecze do 20 minut licząc ten czas od wyrobienia ciasta. Maca wygląda jak płaskie placki o owalnym lub kwadratowym kształcie. Taki chleb można wypiec też maszynowo co nie jest jednak zgodne z prawem religijnym.

W Europie Środkowej i Wschodniej jeszcze w XX wieku uważano że maca zawiera krew zamordowanych chrześcijańskich dzieci. To również kłóci się z przepisami o koszerności bo krew jest dla Żydów nieczysta i niekoszerna, a takie pomówienia przyczyniały się do wybuchów epidemii antysemityzmu w Europie.

– Gefilte fisz to potrawa znana wśród polskich Żydów jako „karp po żydowsku” i weszła na dobre do kanonu polskich potraw wigilijnych. Ryba jest faszerowana i podawana na słodko, a spożywają ją w większości Żydzi aszkenazyjscy tj. ci wywodzący się z Europy Wschodniej. Ani izraelskie, ani nawet niemieckie książki kucharskie nie zawierają przepisów dotyczących składników i sposobów przygotowywania „karpia po żydowsku”. Odpowiednik tej potrawy dla Żydów litewskich nie jest podawany na słodko, a zawiera więcej pieprzu i mniej cukru.

Nie ma zatem jednego przepisu na ww. potrawę, ale różne jej wersje w zależności od regionu, w którym jest przygotowywana łączy to że jest podawana na zimno w słodkiej galarecie z rodzynkami i płatkami migdałów. Może też zawierać plasterki jajek i marchewki. Natomiast wywar robi się z karku i głowy ryby gotowanych przez kilka godzin z cebulą (to w Polsce) i innymi warzywami.

– Czulent, czyli gulasz przyrządzany też z mięsa koszernego z fasolą lub ciecierzycą oraz z kaszą jaglaną bądź jęczmienną i cebulą. Niekiedy podawany jest z knedlami lub jajkami ugotowanymi na twardo. Spożywa się go najczęściej w szabat. Jest on jedną z potraw przygotowywanych przed szabatem, w którym nie wolno gotować na ogniu, więc jest pozostawiony na noc w rozgrzanym piecu i gotuje się w nocy z piątku na sobotę. Kiedyś po przygotowaniu był noszony przez Żydów do piekarni lub innych przybytków z miejskimi piecami aby tam dusił się powoli w takim piecu służącym do pieczenia chleba. Taka komora w chlebowym piecu, w której przechowuje się ciepłe potrawy zwana jest szabaśnikiem (nie mylić z paśnikiem!).

Czulent może być sporządzany z jagnięciny (jagnięciu szojchet musi poderżnąć gardło na żywca!) i podawany z ogórkami kiszonymi lub warzywami.

– Uszy Hamana (Hamantasze) to trójkątne i nadziewane ciasteczka wypiekane w przeddzień karnawałowej zabawy Żydów (święto Purim – 15 marzec) przez kobiety. Do ich upieczenia używa się margaryny, cukru, jajek wanilii, proszku do pieczenia, mąki, soku pomarańczowego i kuchennej soli. Nadzienie może być z fig, maku, bakalii lub orzechów. Można je też nadziać konfiturami i serem albo miodem. Nazwa i pochodzenie potrawy mają swoje korzenie w Niemczech….

* Są też dostępne specjalne restauracje (nawet sieciowe) z tylko i wyłącznie koszerną żywnośćią! (np. McDonald`s Kosher).
Napoje:

W tej części niniejszej pracy nie sposób nie wspomnieć o alkoholu, który Żydzi mogą pić tylko w święto Purim tj. 15 marca (wg. żydowskiego kalendarza bo wg. chrześcijańskiego jest to dzień wcześniej). Święto to jest odpowiednikiem naszego karnawału, w którym zasady Tory przestają obowiązywać.

Wymienienie tutaj szczegółowo koszernych napojów, które są zdatne do spożycia dla Żydów jest zadaniem trudnym gdyż pojęcie koszerności od dawna odnosiło się wyłącznie do jedzenia. Natomiast koszerne napoje są nowością też w prawie żydowskim, więc opiszę je tutaj tylko pokrótce na przykładzie wódek i win:

– Wódki, koszerne są te bez żadnych barwników i smakowych dodatków, a produkowane z ziemniaków lub innych zbóż. Te gorszej jakości zawierają składniki odzwierzęce, ale wtedy alkohol nie jest koszerny. Koszerne są natomiast woda, drożdże i cukier, tak więc większość alkoholi produkowanych domowo w Polsce nadaje się do spożycia przez Żydów. (Przypadek? :D) Wódki, które dotychczas uzyskały formalnie certyfikat koszerności to np. Stoppy Betty i Crystal Head Vodka – obie produkowane w USA (stan Maryland). W Polsce takie certyfikaty wydane przez różne izraelskie instytuty posiadają wyroby Smirnoffa i Absoluta, które są w powszechnej sprzedaży.

– Wina (Izrael jest producentem wysokiej jakości win np. Tabor Adama Merlot – czerwone, wytrawne). Dbanie o winne krzewy i butelkowanie jest również wykonywane przez wierzących Żydów i kontrolowane przez rabinów. Winnica powinna odpoczywać co 7 rok, a pewną ilość wyprodukowanego wina trzeba wylać, a pomiędzy krzewami winogron nie wolno uprawiać nic innego – te i wiele innych zasad wpływają na koszerność wina :).

 

Reklama